Początki klasztoru w Krzeszowie sięgają 1242 r., kiedy to wdowa po Henryku Pobożnym księżna Anna ufundowała tu opactwo benedyktynów. Wnuk Anny, Bolko I Surowy wykupił dobra benedyktyńskie i w 1292 r. ofiarował je cystersom sprowadzonym z Henrykowa. Następne wieki przyniosły rozwój gospodarki i organizacji opactwa który zaowocował w k. XVII i w XVIII w. całkowitą przebudową zespołu klasztornego w duchu baroku. W okresie tym powstało nowe, ogromne założenie wiążące średniowieczną tradycję monastyczną z nowymi prądami artystycznymi. W efekcie przebudowy opactwa, zapoczątkowanej przez opata Bernarda Rosę i kontynuowanej przez opata Innocentego Fritscha, powstało dzieło stanowiące najwyższe osiągnięcie epoki baroku na Śląsku, na trwale zapisane w krajobraz kultury regionu, przy którego powstaniu zatrudniono najwybitniejszych artystów.
Zespół zachował niemal w całości kompozycję przestrzenną z okresu barokowej przemiany. W centrum założenia dominuje monumentalna bryła kościoła klasztornego pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, wzniesionego w latach 1728-1735, od wsch. połączona Mauzoleum Piastów i kaplicą Marii Magdaleny, w której znajduje się Grób Święty, ostatnia stacja Kalwarii. Od południa kościół powiązany jest z klasztorem, którego południowe skrzydło ukończone w 1782 roku jest najpóźniejszym dziełem architektury barokowej Śląska.Od północy do kościoła przylega cmentarz, z murem bramą wejściową od zachodu i budynkiem pomocniczym od pn-zach. Cmentarz podzielony został na dwa poziomy połączone dwubiegowymi schodami na szczycie których ustawiono rzeźbiarską grupę Ukrzyżowania a w murze ulokowane są stacje Kalwarii. W pn. części założenia wznosi się kościół pomocniczy pod wezwaniem św. Józefa, zbudowany w 1673-1676 oraz dom gościnny tzw. „Dom Opata” ukończony w 1734 r.
Na wschód od od kościoła św. Józefa znajdował się folwark klasztorny, z którego zabudowy pozostały niektóre budynki mieszkalno-gospodarcze pochodzące z XVII i XVIII wieku. Teren opactwa otacza w większości zachowany mur graniczny z XVII i XVIII wieku z bramami znajdującymi się na jego odcinku pd. kaplicami. Obiekty te prezentują w kształtowaniu brył i wnętrz cechy architektury barokowej i związane są integralnie z historycznym układem przestrzennym wielkiego, barokowego założenia klasztornego.
Założenie krzeszowskie ma unikalne walory krajobrazowe, zarówno ze względu na swą wielką skalę, jak i wartości artystyczne, architektoniczne oraz harmonijne połączenie budowli i komponowanej zieleni. Jest też znakiem wkładu klasztoru cysterskiego w kulturową tożsamość nowożytnego Śląska, świadectwem jego kilkusetletniej działalności i mecenasu szeroko rozumianej kultury. Jako dzieło stanowiące świadectwo minionej epoki, którego zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na wyżej wykazane wartości historyczne, naukowe i artystyczne.
